Qəzza Tribunalının sədri Falk: Qərbin Qəzza soyqırımına reaksiyası beynəlxalq hüquq baxımından mənəvi ikiüzlülükdür

Qəzza Tribunalının sədri Falk: Qərbin Qəzza soyqırımına reaksiyası beynəlxalq hüquq baxımından mənəvi ikiüzlülükdür
Tarix: 23-10-2025 | Saat: 22:49
Bölmə:Özəl | çapa göndər

Şirift ölçüsü:

"Rusiya-Ukrayna müharibəsi ilə Qəzza soyqırımına Qərbin cavabları arasında ziddiyyətlər çox açıq şəkildə ortaya qoyur, beynəlxalq hüquqa münasibətdə mənəvi ikiüzlülükdür", - Qəzza Tribunalının sədri professor Riçard Falk deyib.
İsrailin Qəzzada törətdiyi hərbi cinayətləri araşdırmaq üçün yaradılmış qlobal və müstəqil təşəbbüs olan Qəzza Tribunalının sədri professor Riçard Falk Qərbin Rusiya-Ukrayna müharibəsi ilə Qəzza soyqırımı ilə bağlı cavabları arasında ziddiyyətlərin beynəlxalq hüquqda “mənəvi riyakarlığı” açıq şəkildə ortaya qoyduğunu vurğulayıb.

Beynəlxalq hüquq üzrə aparıcı professor Falk, İsrailin Qəzzada törətdiyi hərbi cinayətləri araşdırmaq üçün yaradılmış qlobal və müstəqil təşəbbüs olan Qəzza Məhkəməsinin İstanbulda keçirilən yekun iclasında iştirak edib.

Falk, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) İsrailin Qəzzada törətdiyi soyqırımla bağlı yanaşmasını şübhə altına alan, Qərb dövlətlərinin Ukrayna və Qəzza xalqına qarşı ikili standartlı münasibəti, Qəzzanın Aralıq dənizindəki strateji mövqeyi və zəngin infrastrukturu, Tel-Avzal hökumətinin arzusu, Benur hökumətinin arzusu kimi mövzularda Anadolu Agentliyi müxbirinin suallarını cavablandırıb. Süveyş kanalına alternativ olaraq 1960-cı illər, İsrailin Fələstin dövlətini “bərabər əsaslarla” qəbul etmə məsələsi və prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın “Dünya 5-dən böyükdür” baxışı.

Sual: Qəzza Tribunalı hansı missiyanı yerinə yetirir? Bu təşəbbüsü İsrailin soyqırımına qarşı digər mübarizələrdən fərqləndirən cəhətləri hansılardır?

Riçard Falk: Qəzza Xalq Tribunalının yekun iclasının çox çətin ikili missiyası var. Birincisi, son iki ildə baş verən soyqırımı ifşa etmək və Qəzzada Fələstin əhalisinə məruz qaldığı iztirabların hərtərəfli mənzərəsini təqdim etməkdir. İkincisi, atəşkəsi qəbul etmək və Qəzzanın gələcəyinin İsrailə meylli şəkildə və İsrailin əsas, sarsılmaz məqsədinə uyğun şəkildə formalaşmasına səbəb olan qüsurlu üsulları düzəltmək və ya aydınlaşdırmaqdır. İsrailin əsas məqsədi Fələstinin siyasi kimliyini və müqavimətini ortadan qaldıraraq, Şərqi Qüds, İordan çayının qərb sahili və Qəzza kimi Fələstin ərazilərini İsrailin ərazi suverenliyinə daxil etməklə münaqişəni bitirməkdir. Böyük İsrailə nail olmaq üçün sionistlərin son oyunu dedikdə əsasən bu nəzərdə tutulur. Biz mümkün olan ən aydın təhlili hazırlamağa çalışırıq və vətəndaş cəmiyyəti həmrəyliyi təşəbbüsləri, o cümlədən donanma kimi vətəndaş cəmiyyəti həmrəyliyi təşəbbüsləri, BMT-nin Xüsusi Məruzəçilərinin hesabatları və Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin (ICJ) və Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin (ICC) rəylərinə hörmətlə yanaşılmağa çağırırıq. Ona görə də biz Fələstin xalqının öz müqəddəratını təyinetmə mübarizəsinin bitmədiyini, əksinə davam etdiyini və danışıqlardan deyil, ultimatumlardan doğan bir növ Tramp diplomatiyası ilə aldadıldığına dair yekun görüntü yaratmaq istəyirik. Lakin HƏMAS-a əsir mübadiləsi müqabilində atəşkəsi qəbul etmək üçün 72 saat vaxt verildi və HƏMAS soyqırımı törədəni mükafatlandıran bu təhdid diplomatiyasını qəbul etdi. Bu, İsraili elə bir vəziyyətə gətirir ki, cinayətlərinə görə mükafatlandırılır və fələstinlilər bu müddət ərzində hədsiz əzab çəkməsinə baxmayaraq, daha da cəzalandırılır. Məhz bu kontekstdə biz dünya ictimaiyyətinə müraciət etmək və legitimlik müharibəsi adlandırdığım bu müharibədə Fələstin xalqının qələbəsini gücləndirmək istəyirik. Bu, II Dünya Müharibəsindən bəri ümumiyyətlə anti-müstəmləkəçilik mübarizələrində üstünlük təşkil edən legitimlik və əxlaqla əlaqəli simvolik güc siyasətinin müharibəsidir. Buna görə də, Fələstinin bu legitimlik müharibəsindəki qələbəsinə simvolik töhfə olaraq, bu uzun, əsrlər boyu davam edən mübarizənin ədalətli yekunlaşmasına ümid edirik.

Sual: Kövrək atəşkəs prosesi var. Bununla belə, İsrail hökumətinin bölgədəki ekstremist siyasəti davam edir. Bütün gözlər BMT-dədir, lakin ona inam böyük ölçüdə itib. Beynəlxalq sistemdə, konkret olaraq BMT-də hansı transformasiyaya ehtiyac var?

Riçard Falk: BMT-nin 1945-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsinin qalibləri tərəfindən yaradıldığını xatırlamaq lazımdır. Onlar qlobal təhlükəsizlik və müharibə-sülh siyasətlərinin veto hüququna malik olan Təhlükəsizlik Şurasının beş daimi üzvünün geosiyasi üstünlüyünə tabe olacağı iki səviyyəli sistem yaratdılar. Bu, ən yüksək səviyyədir. İkinci səviyyə "Dövlətlərin bərabərliyi, (BMT) Nizamnaməsinə və beynəlxalq hüquqa hörmət, Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvlərinə şamil olunacaq". Bunu meksikalı bir nümayəndə “Nə cür təşkilat yaratmısınız?” sualına belə izah edib. O, “Biz pələnglərin sərbəst gəzdiyi, siçanların idarə olunduğu bir təşkilat yaratdıq” dedi. Bu, dünyanın ehtiyac duyduğu şeyin tam əksidir. Lazım olan pələnglərin idarə olunması və siçanların istədiklərini etmələridir. Aşağıdan, vətəndaş cəmiyyətindən çox güclü və israrlı hərəkat olmadan belə islahat baş verə bilməz. Elit geosiyasi aktorlar - Çin, Rusiya və ABŞ - islahat istəmirlər. Onlar geosiyasət hökmranlığının davam etməsini istəyirlər. Belə davam edərsə, BMT gələcəkdə də Qəzzada olduğu kimi hərəkət edəcək. Bütün gözləntilər BMT-nin bu şəkildə hərəkət edəcəyidir.

aia.az
Tərcümə şöbəsi

Ad və soyad:*
E-Mail:
Şərhiniz:
Kodu yazın: *