Dünya əhalisinin sayı 8 milyardı ötdükcə, doğum səviyyəsinin aşağı düşməsi qlobal böhrana çevrilir
Tarix: 11-07-2025 | Saat: 19:28
Bölmə:Özəl | çapa göndər
Dünya əhalisi artmaqda davam etdikcə, qlobal məhsuldarlıq əmsalı 2,3-dən aşağı düşüb və bu, “əsl məhsuldarlıq böhranı”ndan xəbər verir.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Əhali Fondunun (UNFPA) "Əsl Doğuş Böhranı" adı altında dərc etdiyi "Dünya Əhalisinin 2025-ci il Durumu Hesabatı"na görə, dünyada qadın və kişilərin əhəmiyyətli bir hissəsi arzu etdikləri uşaq sayına nail ola bilmir.
UNFPA və ictimai rəy sorğusu şirkəti YouGov tərəfindən dünya əhalisinin 37 faizindən çoxunu təmsil edən 14 ölkədən 14 000-dən çox insanla aparılan sorğu göstərib ki, fərdlər çox vaxt həyatları boyu ideal uşaq sayını tənzimləməyə məcbur olurlar.
Sorğuda iştirak edən reproduktiv yaşda olan yetkinlərin təxminən yüzdə 18-i istədikləri sayda uşaq sahibi ola bilməyəcəklərinə inandıqlarını bildirib. Reproduktiv yaşda olanların 11 faizi istədiklərindən az uşaq sahibi olduqlarını, 7 faizi isə daha çox uşaq sahibi olduqlarını bildirib.
Reproduktiv yaşını keçmiş hesab edilən 50 yaşdan yuxarıların 31 faizi istədiklərindən daha az uşaq sahibi olduqlarını, 12 faizi isə daha çox uşaq sahibi olduqlarını bildirib.
Bu məlumatlara əsaslanaraq, hesabat 8,2 milyarddan çox dünya əhalisinin əhəmiyyətli bir hissəsinin məhsuldarlıq hədəflərini yerinə yetirə bilməyəcəyini müəyyən etdi.
Ümumdünya Əhali Günündə Anadolu Agentliyinin (AA) müxbiri UNFPA-nın 2025-ci il Dünya Əhalisinin Durumu Hesabatından dünya əhalisinin cari vəziyyətini və regional artım və azalma tendensiyalarını tərtib edib.
Son 50 ildə gözlənilən ömür uzunluğu 73 yaşa qədər artıb.
Müvafiq olaraq qlobal miqyasda gözlənilən ömür uzunluğunun artması və doğum səviyyəsinin aşağı düşməsi dünya əhalisinin tədricən qocalmasına səbəb olur.
BMT-nin Əhali Fondunun hesabatına görə, 2023-cü ilə qədər dünyada 65 və yuxarı yaşda olan insanların sayı 809 milyon olacaq. Bu rəqəmin 2050-ci ilə qədər 1,6 milyarda, əsrin sonunda isə 2,4 milyarda çatacağı proqnozlaşdırılır.
Yaşlanma uzun müddətdir sosial təminat sistemləri və səhiyyə xərcləri üçün yük hesab edilsə də, hesabatda bu qrup həm də əhəmiyyətli “iqtisadi töhfə verən” kimi müəyyən edilir. Müvafiq olaraq, 50 yaşdan yuxarı insanlar 2020-ci ildə qlobal iqtisadiyyata 45 trilyon dollar töhfə veriblər.
Yaşlı əhalinin ən yüksək nisbəti inkişaf etmiş ölkələrdə müşahidə edilərkən, ən sürətli qocalma tendensiyası inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yaşanır. Bu ölkələrin səhiyyə, pensiya və sosial dəstək sistemlərini qocalmağa hazırlamalı olduqları vurğulanır.
Son 50 ildə orta ömür uzunluğu 59-dan 73-ə yüksəlib. Bu inkişafla paralel olaraq, bir çox ölkələrdə doğum göstəriciləri də əhəmiyyətli dərəcədə azalmışdır. Bu iki amil birlikdə yaşlı əhalinin artmasına səbəb olur.
Fərdlər çoxalma üçün uyğun həyat səviyyəsinə nail ola bilmirlər.
Hesabatda müəyyən edildiyi kimi, “reproduktiv agentlik” təkcə uşaq istəməmək hüququnu deyil, həm də bu qərarı arzulamaq və həyata keçirmək qabiliyyətini əhatə edir.
UNFPA vurğuladı ki, bu böhranın əsas səbəbi fərdlərin öz "reproduktiv gündəliyini" həyata keçirməsi üçün uyğun mühitin olmamasıdır. Müvafiq olaraq, o, insanların təkcə uşaq sahibi olmaq hüququna malik olmamalı, həm də bu qərarı dərhal, şüurlu və sərbəst şəkildə qəbul etmə qabiliyyətinə malik olmalı olduğunu vurğuladı. Hesabatda qeyd olunub ki, bu hüquq iqtisadi sabitlik, ədalətli sosial mühit və keyfiyyətli səhiyyə ilə dəstəklənmirsə, fərdlərin uşaq sahibi olmaq qərarları məhdudlaşdırılır.
BMT-nin Əhali Fondunun İcraçı Direktoru Dr. Natalia Kanem hesabatla bağlı məqaləsində qeyd edib ki, siyasətçilər doğum nisbətlərinin azaldılması və ya artırılmasına yönəlmiş müdaxilələrdən çox, fərdlərin öz məhsuldarlıq seçimlərini həyata keçirə biləcəkləri sosial və iqtisadi mühitlərin yaradılmasına diqqət yetirməlidirlər.
Afrika Qlobal Əhali Artımında Liderdir
Afrikanın qlobal əhali artımına liderlik etdiyi qeyd edilən hesabatda Asiyada müxtəlif doğum nisbətləri qeyd olunub. Avropada isə əhalinin azalması və qocalma tendensiyası davam edirdi.
UNFPA-nın məlumatına görə, Qərbi və Mərkəzi Afrikada bir qadına orta hesabla 4,3 uşaq, Şərqi və Cənubi Afrikada isə 4 uşaq düşür. Bu dərəcələrin dünya üzrə orta hesabla 2,2-dən xeyli yuxarı olduğu bildirilir.
Hesabatda qeyd olunub ki, bu bölgələrdə əhalinin təxminən 40 faizi 14 yaşdan aşağıdır və regionda son dərəcə gənc əhali üstünlük təşkil edir.
Hesabatda vurğulanıb ki, inkişaf etmiş ölkələrdə yaşlı insanların nisbəti artmaqdadır, halbuki Afrika gənc əhalisi ilə gələcək qlobal işçi qüvvəsi üçün çox vacibdir.
Hesabatda məlum olub ki, aşağı məhsuldarlıq və qocalmış əhali Hindistan, Çin, Koreya və Yaponiya kimi ölkələrdə artımı məhdudlaşdırır, İndoneziya, Filippin və bəzi Cənub-Şərqi Asiya ölkələrində isə cüzi artım tendensiyası müşahidə olunur.
Avropa və Mərkəzi Asiya regionunda qadına düşən məhsuldarlıq əmsalı 2,1 olaraq qeydə alınsa da, Avropa ölkələrində bu göstərici ümumiyyətlə 1,3 ilə 1,6 arasında dəyişir.
Almaniya, İtaliya və Rusiya kimi ölkələrdə azalan göstəricilər var.
aia.az
Tərcümə şöbəsi
Məlumatlanmaq üçün Facebook səhifəmizi
Digər xəbərlər
Tarix: 11-07-2025 | Saat: 19:28
Bölmə:Özəl | çapa göndər
Dünya əhalisi artmaqda davam etdikcə, qlobal məhsuldarlıq əmsalı 2,3-dən aşağı düşüb və bu, “əsl məhsuldarlıq böhranı”ndan xəbər verir.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Əhali Fondunun (UNFPA) "Əsl Doğuş Böhranı" adı altında dərc etdiyi "Dünya Əhalisinin 2025-ci il Durumu Hesabatı"na görə, dünyada qadın və kişilərin əhəmiyyətli bir hissəsi arzu etdikləri uşaq sayına nail ola bilmir.
UNFPA və ictimai rəy sorğusu şirkəti YouGov tərəfindən dünya əhalisinin 37 faizindən çoxunu təmsil edən 14 ölkədən 14 000-dən çox insanla aparılan sorğu göstərib ki, fərdlər çox vaxt həyatları boyu ideal uşaq sayını tənzimləməyə məcbur olurlar.
Sorğuda iştirak edən reproduktiv yaşda olan yetkinlərin təxminən yüzdə 18-i istədikləri sayda uşaq sahibi ola bilməyəcəklərinə inandıqlarını bildirib. Reproduktiv yaşda olanların 11 faizi istədiklərindən az uşaq sahibi olduqlarını, 7 faizi isə daha çox uşaq sahibi olduqlarını bildirib.
Reproduktiv yaşını keçmiş hesab edilən 50 yaşdan yuxarıların 31 faizi istədiklərindən daha az uşaq sahibi olduqlarını, 12 faizi isə daha çox uşaq sahibi olduqlarını bildirib.
Bu məlumatlara əsaslanaraq, hesabat 8,2 milyarddan çox dünya əhalisinin əhəmiyyətli bir hissəsinin məhsuldarlıq hədəflərini yerinə yetirə bilməyəcəyini müəyyən etdi.
Ümumdünya Əhali Günündə Anadolu Agentliyinin (AA) müxbiri UNFPA-nın 2025-ci il Dünya Əhalisinin Durumu Hesabatından dünya əhalisinin cari vəziyyətini və regional artım və azalma tendensiyalarını tərtib edib.
Son 50 ildə gözlənilən ömür uzunluğu 73 yaşa qədər artıb.
Müvafiq olaraq qlobal miqyasda gözlənilən ömür uzunluğunun artması və doğum səviyyəsinin aşağı düşməsi dünya əhalisinin tədricən qocalmasına səbəb olur.
BMT-nin Əhali Fondunun hesabatına görə, 2023-cü ilə qədər dünyada 65 və yuxarı yaşda olan insanların sayı 809 milyon olacaq. Bu rəqəmin 2050-ci ilə qədər 1,6 milyarda, əsrin sonunda isə 2,4 milyarda çatacağı proqnozlaşdırılır.
Yaşlanma uzun müddətdir sosial təminat sistemləri və səhiyyə xərcləri üçün yük hesab edilsə də, hesabatda bu qrup həm də əhəmiyyətli “iqtisadi töhfə verən” kimi müəyyən edilir. Müvafiq olaraq, 50 yaşdan yuxarı insanlar 2020-ci ildə qlobal iqtisadiyyata 45 trilyon dollar töhfə veriblər.
Yaşlı əhalinin ən yüksək nisbəti inkişaf etmiş ölkələrdə müşahidə edilərkən, ən sürətli qocalma tendensiyası inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yaşanır. Bu ölkələrin səhiyyə, pensiya və sosial dəstək sistemlərini qocalmağa hazırlamalı olduqları vurğulanır.
Son 50 ildə orta ömür uzunluğu 59-dan 73-ə yüksəlib. Bu inkişafla paralel olaraq, bir çox ölkələrdə doğum göstəriciləri də əhəmiyyətli dərəcədə azalmışdır. Bu iki amil birlikdə yaşlı əhalinin artmasına səbəb olur.
Fərdlər çoxalma üçün uyğun həyat səviyyəsinə nail ola bilmirlər.
Hesabatda müəyyən edildiyi kimi, “reproduktiv agentlik” təkcə uşaq istəməmək hüququnu deyil, həm də bu qərarı arzulamaq və həyata keçirmək qabiliyyətini əhatə edir.
UNFPA vurğuladı ki, bu böhranın əsas səbəbi fərdlərin öz "reproduktiv gündəliyini" həyata keçirməsi üçün uyğun mühitin olmamasıdır. Müvafiq olaraq, o, insanların təkcə uşaq sahibi olmaq hüququna malik olmamalı, həm də bu qərarı dərhal, şüurlu və sərbəst şəkildə qəbul etmə qabiliyyətinə malik olmalı olduğunu vurğuladı. Hesabatda qeyd olunub ki, bu hüquq iqtisadi sabitlik, ədalətli sosial mühit və keyfiyyətli səhiyyə ilə dəstəklənmirsə, fərdlərin uşaq sahibi olmaq qərarları məhdudlaşdırılır.
BMT-nin Əhali Fondunun İcraçı Direktoru Dr. Natalia Kanem hesabatla bağlı məqaləsində qeyd edib ki, siyasətçilər doğum nisbətlərinin azaldılması və ya artırılmasına yönəlmiş müdaxilələrdən çox, fərdlərin öz məhsuldarlıq seçimlərini həyata keçirə biləcəkləri sosial və iqtisadi mühitlərin yaradılmasına diqqət yetirməlidirlər.
Afrika Qlobal Əhali Artımında Liderdir
Afrikanın qlobal əhali artımına liderlik etdiyi qeyd edilən hesabatda Asiyada müxtəlif doğum nisbətləri qeyd olunub. Avropada isə əhalinin azalması və qocalma tendensiyası davam edirdi.
UNFPA-nın məlumatına görə, Qərbi və Mərkəzi Afrikada bir qadına orta hesabla 4,3 uşaq, Şərqi və Cənubi Afrikada isə 4 uşaq düşür. Bu dərəcələrin dünya üzrə orta hesabla 2,2-dən xeyli yuxarı olduğu bildirilir.
Hesabatda qeyd olunub ki, bu bölgələrdə əhalinin təxminən 40 faizi 14 yaşdan aşağıdır və regionda son dərəcə gənc əhali üstünlük təşkil edir.
Hesabatda vurğulanıb ki, inkişaf etmiş ölkələrdə yaşlı insanların nisbəti artmaqdadır, halbuki Afrika gənc əhalisi ilə gələcək qlobal işçi qüvvəsi üçün çox vacibdir.
Hesabatda məlum olub ki, aşağı məhsuldarlıq və qocalmış əhali Hindistan, Çin, Koreya və Yaponiya kimi ölkələrdə artımı məhdudlaşdırır, İndoneziya, Filippin və bəzi Cənub-Şərqi Asiya ölkələrində isə cüzi artım tendensiyası müşahidə olunur.
Avropa və Mərkəzi Asiya regionunda qadına düşən məhsuldarlıq əmsalı 2,1 olaraq qeydə alınsa da, Avropa ölkələrində bu göstərici ümumiyyətlə 1,3 ilə 1,6 arasında dəyişir.
Almaniya, İtaliya və Rusiya kimi ölkələrdə azalan göstəricilər var.
aia.az
Tərcümə şöbəsi
Məlumatlanmaq üçün Facebook səhifəmizi
Xəbəri paylaş
Digər xəbərlər
11-07-2025
